Language
مشهد
مشهد دومین شهر پرجمعیت و بزرگ ایران پس از تهران و شرقی‌ترین کلان شهر ایران است. مشهد که مرکز استان خراسان رضوی است، به سبب میزبانی از حرم مطهر امام رضا (ع) دارای شهرت داخلی و خارجی است و هر ساله زائران زیادی از ایران و دیگر کشورهای شیعه مذهب جهان به این شهر سفر می‌کنند. نام مشهد پس از شهادت امام رضا (ع) و دفن وی در این منطقه (سناباد نوغان)، پدید آمد.
شهر مشهد در زمان افشاریان پایتخت ایران بود و همین موضوع نقطه آغازی بود تا امروزه این شهر به یکی از کلان‌شهرهای مهم ایران تبدیل شود.
مساحت مشهد 351 کیلومترمربع است و دومین شهر پهناور ایران بعد از تهران محسوب می‌شود. البته مشهد از نظر جمعیت هم در رتبه دوم بعد از پایتخت قرار دارد. جمعیت این شهر در آخرین سرشماری (سال 1395) بیشتر از 3 میلیون نفر بود.
تاریخچه مشهد
شهری که امروزه به نام مشهد به معنای محل شهادت می‌شناسیم تا قبل از دفن امام رضا به این نام شناخته نمی‌شد. در تاریخ از این منطقه جغرافیایی به نام نوغان یاد شده است؛ نامی که بر روی سکه‌های پیداشده از دوره ایلخانیان هم دیده می‌شود. بعد از دفن امام رضا در آرامگاه هارون‌الرشید نام این شهر به‌مرورزمان به مشهد تغییر کرد.
بعد از مهاجرت مردم توس در زمان شاه‌تهماسب صفوی به شهر مشهد فعلی، به‌تدریج نام نوغان فراموش شد. در متون تاریخی هم اولین بار در کتابی از محمد مقدسی در قرن چهار هجری از نام مشهد به عنوان اسم یک مکان نام برده شده است.
در زمان تیموریان توجه به شهر مشهد بیشتر شد و با تلاش همسر شاهرخ تیموری یعنی گوهرشاد آغا، اولین مسجد جامع شهر مشهد یعنی مسجد گوهرشاد ساخته شد.
اوج دوران شکوفایی شهر مشهد به زمان نادرشاه افشار برمی‌گردد که این شهر پایتخت ایران بود. او یکی از بانیان اصلی توسعه حرم امام رضا است و به شکرانه یکی از فتوحات خود، گلدسته‌ای طلایی در شمال غربی گنبد و جنوب صحن عتیق ساخت. از آن زمان به بعد توجه به این منطقه روزبه‌روز بیشتر شد تا جایی که در سال 1388 شهر مشهد، به عنوان پایتخت معنوی ایران لقب گرفت.
فرهنگ و آداب و رسوم مشهد
اکثر مردم مشهد فارس هستند و بعد از آن‌ها، بیشترین درصد قومیت مربوط به ترک‌ها می‌شود. بعد از حمله شوروی سابق به افغانستان و پس از شکل‌گیری طالبان، جمعیت زیادی از افغان‌ها به مشهد مهاجرت کردند و به همین خاطر جمعیت مهاجران افغانستان در مشهد زیاد است.
اهالی مشهد به زبان فارسی و با گویش مشهدی صحبت می‌کنند؛ البته در بخش‌هایی از مشهد صحبت کردن به زبان کرمانجی هم رایج است. تا قبل از شهادت امام رضا اکثر مردم مشهد اهل تسنن بودند ولی در حال حاضر بیشتر مردم این شهر پیرو مذهب شیعه هستند.
مردم مشهد مراسم مذهبی (اعیاد یا عزاداری‌ها) را بسیار پرشور برگزار می‌کنند و در این مواقع تعداد مسافران در این شهر بیشتر می‌شود. اهالی مشهد به بارگاه امام رضا توجه ویژه‌ای دارند و هر بار که نگاهشان به گنبد بیفتد به امام هشتم سلام می‌کنند. وقتی با اهالی مشهد صحبت می‌کنید متوجه می‌شوید که بیشتر آن‌ها سعی می‌کنند رفت‌وآمد خود در شهر را به شکلی تنظیم کنند که از نزدیکی حرم رد شوند یا بتوانند آن را ببینند.
به‌جز آیین‌های خاص برگزاری مراسم مذهبی، اهالی مشهد فرهنگ و آداب‌ورسوم خاص دیگری هم دارند. برای مثال یکی از رسوم قدیمی و جالب مردم خراسان و نه‌فقط مشهد، مراسم دعای باران است. در این مراسم دختران عروسک‌هایی از پارچه و پنبه درست می‌کنند و آن‌ها رو به آسمان می‌گیرند و در محله‌های مختلف می‌چرخانند تا مردم روی سر عروسک‌ها آب بریزند. آن‌ها معتقدند با این کار بارش باران بیشتر می‌شود.
شهرها و روستاهای مشهد
شهر مشهد، مرکز شهرستان مشهد است که از نظر تقسیمات کشوری شامل 3 بخش، 3 شهر و 11 دهستان می‌شود. دهستان‌های تبادکان، درزآب، طوس، کارده، کنویست و میان ولایت، 6 دهستان بخش مرکزی این شهرستان هستند.
از روستاهای شهر مشهد می‌توانیم به روستای زشک، خادر، عنبران، دهسرخ، ابراهیم‌آباد، خارزار، تپه نادر، تقی‌آباد، اروند، اسلام قلعه، خیرآباد، دلبران، دستگردان، چهار برج، زمان‌آباد، کوشک‌آباد، گرمه، قره محمد، شریف‌آباد و ماریان اشاره کنیم.
آب و هوای مشهد : آب‌وهوای مشهد متغیر اما معتدل است و وزش بادها اکثرا از سمت جنوب شرقی به شمال غربی‌ا‌ند. کمترین دما در زمستان ۱۵ درجه زیر صفر و بیشترین دما در تابستان به ۳۵ درجه بالای صفر نیز می‌رسد. مشهد در منطقه‌ای نسبتا خشک قرار دارد، به همین دلیل اغلب اوقات روزهای گرم و شب‌های خنک و مطبوعی را در آنجا تجربه خواهید کرد.
اطلاعات کلی شهر مشهد
مشهد، این کلان‌شهر خاطره‌انگیز ایران ویژگی‌های بسیاری دارد که آن را از دیگر مقاصد در کشور عزیزمان متمایز می کند؛ اما این مشخصه ها چه هستند که سبب تمایز مشهد با دیگر شهرها می شوند. در ادامه با این ویژگی ها آشنا می شویم:
نژاد و زبان: نژاد بیشتر مردم مشهد فارس است و بخش اقلیتِ نژادی آن را قوم های افغان، ترک، بلوچ، کرد، عرب و سایر تشکیل می دهند. زبان اصلی مردم مشهد نیز فارسی است و بیشتر مردم این زبان را با گویش مشهدی صحبت می کنند. گویش مشهدی یکی از گویش های فارسی قدیمی‌ست. بسیاری از واژه های کهن و ریشه دار زبان فارسی به ویژه فارسی دَری در این زبان دیده می شود.
جمعیت: مطابق با آخرین سرشماری کلی در سال ۱۳۹۵، جمعیت ثابت شهر مشهد 3,372,660 نفر است. این جمعیت در سیزده منطقه شهری کنار یکدیگر زندگی می کنند.
دین و مذهب: بیشتر مردم مشهد مسلمان بوده و شیعه دوازده امامی هستند. در کنار اکثریت شیعه، اقلیتی از سنی ها نیز در این شهر زندگی می کنند که بیشتر مهاجران کُرد، بلوچ و افغان را شامل می شوند.
اقتصاد: اقتصاد مشهد را می توان در پنج دسته صنایع خدماتی نظیر گردشگری و هتلداری، صنایع تولیدی و کارخانجات، معادن و منابع زیر و روی زمینی، کشاورزی و دامپروری و تجارت و بازار تقسیم بندی کرد.
صنعت توریسم به ویژه گردشگری مذهبی به واسطه حضور حرم امام رضا (ع) در این شهر از پر رونق ترین صنایع است و سالانه میلیاردها تومان درآمد را نصیب این شهر می سازد. البته گردشگری در مشهد تنها به زیارت حرم مطهر امام هشتم خلاصه نمی شود و پارک های آبی متنوع، مراکز خرید گسترده و صنایع دستی فراوان و پر ارزش، بخش دیگری از درآمد این شهر را شامل می شوند. صنعت هتلداری مشهد نیز به دلیل خیل عظیم گردشگران داخلی و خارجی رونق بالایی دارد و یکی از مهمترین بخش های اقتصادی مشهد را تشکیل می دهد.
اما گردش مالی شهر مشهد تنها در گردشگری خلاصه نمی شود، محصول هایی نظیر زعفران، زرشک، غلات، چغندر قند، محصول های جالیزی (مانند خربزه معروف مشهدی) و میوه های باغی مانند سیب، گلابی، هلو، گوجه فرنگی، گیلاس، بخش کشاورزی اقتصاد مشهد را تشکیل می دهند. در کنار این‌ها محصول های تجاری مانند نبات، آجیل و خشکبار، بازار خرید و فروش سوغات و خوردنی را در مرکز خراسان رضوی گرم و پررونق نگه می دارند.
بخش دیگر اقتصاد مشهد به بازار صنایع‌دستی آن باز می گردد که ساخته های دست هنرمندان خراسان بزرگ را در بازارهای پرشمار آن می توان دید. از جمله مهمترینِ این صنایع‌دستی، می توان به محصولات چرم مشهد، که از معروفترین انواع چرم در ایران است، قالی‌بافی مشهد، زیورآلات ساخته شده از فیروزه و عقیق و دیگر سنگ های قیمتی، سفالگری، قلم زنی روی سنگ، شعربافی، پوستین دوزی و نمدمالی اشاره کرد.
تمرکز صنایع تولیدی و کارخانه های مشهد بیشتر بر صنایع خوراکی و مواد غذایی، نساجی و پوشاک، صنایع وابسته به برق، الکترونیک و ساختمان است. شرکت فرآورده های غذایی رضوی و نان قدس رضوی از مشهورترین کارخانه های غذایی این شهر هستند. جالب است بدانید علاوه بر محصول های مهمی که تاکنون معرفی شد کالاهایی مانند قند، پتو، سیب قیسی، برگه زردآلو، ظروف آلومینیوم و رب گوجه فرنگی این کلان شهر ایرانی نیز طرفداران بسیاری داشته و در سبد صادرات شهر مشهد به بسیاری از نقاط ایران و کشورهایی مانند ژاپن، کانادا، امارات و کشورهای اروپایی قرار دارد.
شهرهای خواهرخوانده: از میان شهرهای مختلف و متنوع دنیا تاکنون شهرهای ارومچی (چین)، کراچی و لاهور (پاکستان)، میلان (ایتالیا)، فرزنو (آمریکا)، کوالالامپور (مالزی)، مونیخ (آلمان)، کربلا، نجف، بغداد و کاظمین (عراق)، سانتیاگو دکمپوستلا (اسپانیا)، مزارشریف (افغانستان) و شاندیز و شیراز با مشهد ایران قرارداد خواهرخواندگی بسته اند.
فاصله تا مشهد
ییلاق شاندیز: 44 کیلومتر، زمان تقریبی از مرکز مشهد 45 دقیقه با ماشین شخصی
ییلاق طرقبه: 30 کیلومتر، زمان تقریبی از مرکز مشهد 35 دقیقه با ماشین شخصی
آبشار اخلمند: واقع در روستای اخلمند، 91 کیلومتر، زمان تقریبی از مرکز مشهد یک ساعت و 25 دقیقه با ماشین شخصی
آبشار ارتوکند و کاخ خورشید در کلات نادری: 160 کیلومتر، زمان تقریبی از مرکز مشهد 2 ساعت و 25 دقیقه با ماشین شخصی
دهکده چوبی نیشابور: 122 کیلومتر، زمان تقریبی از مرکز مشهد یک ساعت و نیم با ماشین شخصی
آرامگاه خیام: 125 کیلومتر، زمان تقریبی از مرکز مشهد یک ساعت و نیم با ماشین شخصی
آرامگاه عطار و کمال الملک: 127 کیلومتر، زمان تقریبی از مرکز مشهد یک ساعت و نیم با ماشین شخصی
مجموعه تفریحی سد چالیدره: 35 کیلومتر، زمان تقریبی از مرکز مشهد 45 دقیقه با ماشین شخصی
مشاهیر شهر مشهد
شهر مشهد و استان خراسان زادگاه بسیاری از مشاهیر است، ازجمله بزرگان این استان می‌توان به ابوالقاسم فردوسی، شیخ توسی، ادیب نیشابوری، جابربن‌حیان، ملک‌الشعرا بهار و مهدی اخوان ثالث اشاره کرد. ابوالقاسم فردوسی از شخصیت‌های معروف و پرآوازه شعر و ادب نه‌تنها در شهر مشهد، بلکه در تمام ایران است. آرامگاه این بزرگوار در شهر توس است و سالانه تعداد زیادی از گردشگران از این مکان دیدن می‌کنند.
آرامگاه فردوسی هم از جاذبه‌های تاریخی مشهد محسوب می‌شود و هم فضای سرسبز، معماری بی‌نظیر و دیدنی‌های دیگری دارد که باعث شده است هر فردی با هر سلیقه‌ای در گردشگری از حضور در آن لذت ببرد. از دیگر بزرگان شهر مشهد، شاعر معصار مهدی اخوان ثالث و استاد موسیقی محمدرضا شجریان است.
اخوان ثالث در سال ۱۳۰۷ در مشهد متولد شد. پیکر اخوان در توس و در آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شد که گوشه‌ای از تاریخچه مشهد را رقم می‌زند. همچنین پیکر استاد شجریان هم در این آرامگاه به خاک سپرده شده است که ارزش معنوی این مجموعه را بیش از پیش کرده است.
