شیراز
شیراز مرکز استان فارس در بخش جنوبی ایران جای گرفته است. شیراز با نزدیک به ۲ میلیون نفر جمعیت، پنجمین شهر بزرگ ایران به شمار میرود. شیراز از جمله شهرهای تاریخی و در عین حال پیشرفته ایران است. به طوری که پس از تبریز و تهران، سومین شهر در ایران است که شهرداری در آن پایهگذاری شده است. نام شیراز نزدیک به ۲ هزار سال پیش در کتیبههای عیلامی و سنگنگارههای دورههای دیگر آمده است.
شیراز در بخش جنوبی رشته کوههای زاگرس قرار گرفته است و دارای یک جایگاه ویژه تجاری و استراتژیک است. از دیرباز شیراز محل عبور مسیرهای تجاری از خلیج فارس و بندر عباس به سمت شمال و همچنین محل سنتی برگزاری بازارهای محلی عشایر و روستاییان نیمه جنوبی ایران بوده است.
شیراز یکی از پرطرفدارترین مقاصد گردشگری ایران چه برای سفرهای داخلی و چه از سوی گردشگران خارجی است. در شیراز یک گردشگر میتواند دورههای گوناگونی از تاریخ ایران از دوران هخامنشی و اقامت پارسیان اولیه تا دورههای اسلامی مانند زندیان و همچنین دورههای معاصر و مدرن ایران را ببیند.
گستره جاذبههای گردشگری و دیدنی شیراز بسیار متنوع و جذاب است. مهمترین و جذابترین این مکانهای گردشگری مجموعههای باستانی شیراز مانند تخت جمشید و نقش رستم است. بخش دیگر آرامگاه سعدی و حافظ دو شاعر مشهور ایرانی است که در بین ایرانیان از محبوبیت بسیاری برخوردار است.
در مورد نام شیراز بحث ها و عقاید متفاوتی وجود دارد و هنوز کسی به درستی نمی داند که این اسم از کجا آمده است و به چه معناست. جغرافی دان مسلمان قرن چهارم هجری، ابن حوقل بر این باور است که شیراز به دلیل اینکه یکی از شهرهای بزرگ صادرکننده انواع خواروبار بود به اندرون شیر شباهت داشت و به همین دلیل به نام شیراز خوانده می شد.
اما عده ای بر این عقیده هستند که نام شیراز در اصل “شهر راز” بوده اما به مرور زمان به “شهراز” و سپس “شیراز” تبدیل شده است. البته شیراز تنها نامی نیست که بر این شهر گذاشته شده بلکه از قرن شش هجری قمری شاعران، حاکمان و دلتمردان از اینجا با عناوین و لقب های بسیاری مانند مملکت سلیمان، ملک سلیمان، تختگاه سلیمان، دارالملک، دارالعلم، دارالفضل و … یاد کرده اند.
آب و هوای شیراز : شهر شیراز مرکز استان فارس و در مرکزی ترین ناحیه این استان قرار گرفته است. این شهر تابستان هایی گرم و خشک و زمستان هایی نسبتا معتدل دارد و میزان بارندگی در آن بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی متر متغیر در نظر گرفته شده است. در بهار هوا خنک است و بادهای بهاری همراه با بارندگی ها شما را غافلگیر می کنند. فروردین و اردیبهشت شیراز دو ماه آکنده از عطر بهار نارنج و شب بو هستند که هر مسافری را مست و مدهوش خود می کنند. تابستان شیراز خشک و گرم است و در پاییز هوا نسبتاً خنک شده و بارش باران ممکن است کمی عجیب باشد. در زمستان هوا سرد و کمی البته معتدل است که در دی ماه میانگین دمای هوا تقریباً به ۵ درجه سانتیگراد خواهد رسید.
جاذبه های شیراز : باغ ارم ، حافظیه ، مسجد نصیر الملک ، آرامگاه سعدی ، باغ نارنجستان ، بازار وکیل ، مسجد وکیل ، مسجد مشیر ، شاهچراغ ، آب انبار وکیل ، دروازه قرآن و….
اقامت در شیراز : هتل زندیه ، هتل چمران ، هتل بزرگ ، هتل الیزه ، هتل پارسیان ، هتل آریو برزن ، هتل کریم خان ، هتل پارس شیراز ، هتل هما ، از مشهورترین و بهترین بوم گردی های شیراز میتوان به اقامتگاه بوم گردی ماه سلطان، عمارت قاجاریه، لوتوس، ترنجستان، خانه باغ ایرانی، عمارت هفترنگ و گلستان راز اشاره کرد؛ اقامتگاههایی در خانههای تاریخی بازسازیشده که فرصت آشنایی با فرهنگ و سنتهای شیراز را برای شما فراهم میآورند.
سوغاتی های شیراز : فالوده ، مسقطی ، بادام سوخته ، حلوا کاسه ای ، یوخه ، کلوچه شیرازی ، قلم زنی ، منبت کاری و..
آداب و رسوم و فرهنگ مردم شیراز
بسیاری از آداب و رسوم محلی شیراز در گذر سال ها و با مدرن شدن شهر از یاد رفته اند. امروزه نمادهای فرهنگی زندگی مدرن مثل آنچه در کشورهای غربی و شرقی دیده می شود کم کم جای خود را در سبک زندگی مردم باز کرده است؛ اما هنوز بخش هایی از فرهنگ و آداب و سنن قدیمی شیرازی در مراسم هایی مانند عزاداری محرم، جشن سال نو، ازدواج و … دیده می شود.
آداب و رسوم قبل از عید نوروز: از رسوم شیرازی ها یک ماه قبل از نوروز در گذشته، رفتن به بازار و خرید لباس و پارچه نو بود. پارچه هایی که برای لباس سال نو خریداری می شد عموما رنگ های روشن و سرخ یا زرد داشت. شیرازی های قدیم بر این باور بودند که اگر پارچه لباس عیدشان را روزهای دوشنبه یا جمعه قیچی کنند، لباس مدتی روی دست می ماند تا دوخته شود. اگر هم روز سه شنبه بریده شود یا به دزد می رسد یا به مرده شور. اگر هم چهارشنبه این پارچه را قیچی کنند، می سوزد و از بین می رود. در گذشته مردم شیراز شیرینی عید را خودشان درست می کردند و بیشتر “نان شیرین” می پختند. به غیر از نان شیرینی اغلب شیرینی دیگری پخته نمی شد و در کنار آن با استفاده از تنقلاتی مانند برنجک، اَخُرِک و دنگو از میهمانان شان پذیرایی می کردند. سبز کردن گندم، عدس، تره تیزک، ده پانزده روز پیش از عید، دیگر رسمی ست که در بیشتر خانه های شیراز انجام می گرفت. آنها از ظرفی مسی یا رویی برای این کار استفاده می کردند و با آوردن نام امام زمان و دعا برای سلامتی ایشان و آوردن نام اعضای خانواده به ترتیب، دانه ها را در ظرف می ریختند.
رفتن به حوض ماهی | چهارشنبه آخر سال: از آداب و رسومی که شیرازی ها در چهارشنبه آخر سال یا چهارشنبه سوری در شیراز به جا می آوردند رفتن به حوض ماهی بود. حوض ماهی در گوشه غربی آرامگاه سعدی قرار دارد و شیرازی ها برای به دست آوردن تندرستی و درمان بیماری های شان، وارد حوض می شدند و با جام برنجی “چهل کلید” سر و بدن شان را در آیینی ویژه شستشو می دادند. زیارت حضرت شاهچراغ، فال گوش ایستادن، پختن آش ابودردا، تهیه آجیل چهارشنبه سوری و تفال به دیوان حافظ از دیگر مراسمی ست که در این موقع از سال توسط شیرازی ها انجام می گرفت.
حضور در شاهچراغ در زمان تحویل سال: به مانند مردم مشهد، قم و شهرری، بسیاری از اهالی شیراز در زمان تحویل سال به حرم حضرت شاهچراغ (ع) می آیند، در آن شمع روشن می کنند و در دست می گیرند تا به این صورت زیر نور شاهچراغ باشند. در زمان تحویل سال نیز یکی از وعاظ به بالای منبر می رود و دعا می خواند. مردم نیز صلوات می فرستند، به هم تبریک می گویند و خادمان حرم بر روی شان گلاب می پاشند.
عروسی درخت نارنج: از رسوم جالبی که در گذشته در شیراز رواج داشت، عروسی درخت نارنج است. شیراز همان طور که می دانید به شهر بهارنارنج ها شهرت دارد و در گذشته در هر خانه و کوچه و خیابانی، درخت نارنج به چشم می خورد. اگر درخت نارنجی در خانه ای نارنج کم داشت یا اینکه اصلا محصول نمی داد اهالی خانه تصمیم می گرفتند تا برای آن درخت نارنج، عروسی بگیرند. برای انجام این کار ابتدا زن صاحب خانه، زنان همسایه را در یک روز مشخص به عروسی دعوت می کرد. همه میهمانان که می آمدند زن صاحبخانه اره ای بر می داشت تا یکی از شاخه های درخت را ببرد. در این میان یکی از زنان همسایه پیش قدم می شد و ضمانت درخت را می کرد. سپس تور نازکی روی درخت می کشیدند، بر روی آن شکر پنیر می پاشیدند، کِل می کشیدند، واسونک (ترانه های محلی شیرازی که در عروسی ها خوانده می شود) می خواندند و شادی می کردند. در نهایت بر این باور بودند که درخت در سال بعد، بارور می شود و محصول خوبی می دهد.
آیین های عزاداری محرم و صفر در شیراز: برپایی هیات های سینه زنی و زنجیرزنی، تعزیه و پرده خوانی، چاووش خوانی، حمل طبقات چراغ و آینه، حمل کوزه آب توسط پیران و کودکان در روز تاسوعا و … از جمله آیین های سوگواری محرم بین مردم شیراز هستند. چاووشی خوانی، از رسم های قدیمی شیرازی ها در زمان رسیدن ماه محرم است. در این مراسم، چاووشی خوانان از سه مسجد امام حسین، صاحب الزمان و جامع به سمت حسینیه امام صادق حرکت می کردند و با دادن بیرق مشکی به اهالی محل، مغازه ها و بازاریان و چاووشی خوانی، آنها را از آمدن ماه محرم مطلع می ساختند. پذیرایی از عزاداران محرم در دهه اول این ماه در شیراز یکی دیگر از رسم های جالب رایج در شیراز بود. شیرازی ها تلاش می کردند تا سفره و غذایی که برای امام حسین انداخته می شود بسیار مجلل باشد به همین جهت سفره شان را با غذاهایی مانند چلو و خورش سبزی، شکرپلو و قیمه، پلو و خورشت بادمجان، حلوای کاسه، آش ماست، و میوههای مربوط به آن فصل به طور حتم در سفره های امام حسین (ع) می آراستند.
مواردی که اشاره کردیم تنها بخشی از آیین ها و آداب و رسوم شیرازی ها بود، گستره فرهنگی این شهر و ایلات و عشایر همجوار آن به اندازه ای وسیع است که می توان ساعت ها در مورد آن صحبت کرد. هفت میم عید نوروز، موسیقی و اشعار محلی شیرازی مانند انواع واسونک هایی که در عروسی ها خوانده می شود، مراسم مرتبط با عروسی و … تنها بخشی از فرهنگ غنی موجود در این شهر را شامل می شود.
جاذبه های تاریخی داخل شهر
1- مجموعه زندیه: زندیه دوره ای بود که شیراز در آن به بهترین، زیباترین و برترین ساختمان ها، معماری ها و هنرها دست پیدا کرد. یکی از عالی ترین نمونه های که از این دوره در شیراز به یادگار مانده مجموعه زندیه در قلب تاریخی این شهر است. این مجموعه شامل ارگ کریم خانی، عمارت کلاه فرنگی (باغ نظر)، بازار وکیل، مسجد وکیل، حمام وکیل و آب انبار وکیل می شود.
2- مسجد نصیرالملک: مسجد صورتی یا مسجد نصیرالملک از محبوب ترین و برترین جاذبه های شیراز است و شهرت بسیاری میان گردشگران ایرانی و خارجی دارد. مسجدی که با کاشی کاری های منحصر به فرد و متمایز و شیشه های رنگی زیبایش لقب دومین مسجد زیبای دنیا را از آن خود کرده است.
3- مسجد عتیق: این مسجد تاریخی، کهن ترین مسجد شیراز است و یکی از وسیع ترین و زیباترین مساجد جهان به شمار می رود. کتیبه های سنگی موجود در این مسجد از نمونه های ارزنده هنر خطاطی به شمار می روند و در همسایگی حرم شاهچراغ مجموعه مذهبی تاریخی جذابی به وجود آورده است.
4- دروازه قرآن: از مشهورترین دروازه های تاریخی ایران است و در ورودی شهر شیراز از سمت اصفهان و مرودشت قرار دارد. وجود بوستانی با صفا در نزدیکی دروازه قرآن لذت گشت و گذار در این جاذبه را چند برابر می کند و شب هنگام به دلیل چراغانی منحصر به فردش جلوه بسیار زیبایی دارد.
مطالب مرتبط
مسجد نصیرالملک شیراز
مسجد وکیل شیراز
دروازه قرآن شیراز
ارگ کریم خان شیراز
حمام وکیل شیراز
مسجد جامع عتیق
حافظیه شیراز
آرامگاه سعدی شیراز
5- آرامگاه حافظ: آرامگاه حافظ این شاعر بزرگ ایران زمین، نیازی به تعریف ندارد و با حال و هوای خوشش بسیاری از مسافران، حتا گردشگران خارجی را به وجد می آورد. معماری منحصر به فرد و تماشایی این آرامگاه و قرارگیری آن در میان باغی باصفا باعث چند برابر شدن جذابیتش شده است و برنامه های مختلف شعرخوانی و مشاعره در کنار مزار حافظ علاقه مندان به زبان و ادبیات فارسی را در هر بازدید سر ذوق می آورد.
6- آرامگاه سعدی: آرامگاه سعدی خوش سخن، دیگر جاذبه مشهور شیراز به شمار می رود و به مانند آرامگاه حافظ در میان باغی باصفا قرار گرفته است. اینجا در کنار بازدید از مقبره سعدی که با معماری زیبا و تماشایی خود و اشعاری که دیواره های آن را به زیبایی تزیین کرده اند دلبری می کند، می توانید از حوض ماهی، قنات سعدیه، حوض سکه و … دیدن کنید.
دیگر جاذبه های برتر شیراز
در کنار جاذبه های برتری که در زمینه های مختلف آنها را به شما معرفی کردیم، دیدنی هایی دیگری نیز در این شهر وجود دارد که در دسته بندی مخصوصی قرار نمی گیرد؛ اما به اندازه ای جذابیت دارند که گردش در شهر شیراز بدون بازدید از آنها کامل نمی شود.
شاهچراغ: شاهچراغ یا آستان مقدس امامزاده احمد بن موسی کاظم (ع) از برترین جاذبه های شیراز محسوب می شود و سالانه میزبان بسیاری از گردشگران ایران و خارجی حتا غیر مسلمان هاست. آینه کاری های خاص و بی نظیر این حرم مقدس در کنار معماری و حال و هوای خوشی که در آن جریان دارد این آستان را به یکی از جاذبه های محبوب تبدیل کرده است.
سرای مشیر: سرای مشیر یا سرای گلشن از آثار دوره قاجار محسوب می شود و در انتهای جنوبی بازار وکیل و گوشه شرقی آن قرار دارد. این سرا به دلیل معماری زیبا، کاشی کاری های هنرمندانه و فضای دلچسب خود بین گردشگران شهرت پیدا کرده و محبوب شده است.
شهربازی سرپوشیده ایران لند: یکی از بزرگترین شهربازی های سرپوشیده ایران است. برای رفتن به این شهربازی باید خود را به مجتمع تجاری-تفریحی خلیج فارس شیراز برسانید. در این شهربازی می توانید از بیش از 100 بازی متنوع و هیجانی برای هر رده سنی استفاده و لحظاتی خوش برای خود خلق کنید.
کوچه باغ های قصرالدشت: از زیباترین بخش های شهری شیراز می توان به کوچه باغ های قصرالدشت اشاره کرد، منطقه ای که به نام ریه های شیراز شناخته می شود و حال و هوایی متفاوت با دیگر قسمت های شهر دارد. با قدم زدن در کوچه باغ های قصرالدشت به شیراز قدیم باز می گردید و تجربه ای تازه از شیرازگردی به دست می آورید.
پارک ملی بمو: این پارک ملی در 10 کیلومتری شیراز قرار دارد و یکی از مناطق حفاظت شده ایران به حساب می آید. پارک ملی بمو به دلیل همجواری با قله بمو به این نام خوانده می شود و یکی از زیستگاه های مهم پلنگ ایرانی ست. این پارک از لحاظ شمار حیوانات و تنوع حیات وحش بعد از پارک های ملی گلستان و ارومیه در مقام سوم است.
مدرسه خان: مدرسه خان از جمله مدرسه های تاریخی و مشهور ایران است که در دوره صفویه به همت الله وردی خان، حاکم وقت شیراز، ساخته شد. بیشتر شهرت این مدرسه به دلیل تدریس ملاصدرا فیلسوف ایرانی در اینجاست هرچند معماری، تزیینات و اهمیت علمی این مدرسه نیز زبانزد خاص و عام است. در زمان رونق مدرسه خان در آن درس هایی چون حکمت، فقه، ادب، نجوم، علم حساب، هندسه، زمین شناسی، جانورشناسی، گیاه شناسی و شیمی یاد داده می شد و به نوعی معادل دانشگاه های امروزی بود.